وسواس در کودکان | شناسایی علائم، دلایل و بهترین روش های درمان

وسواس در کودکان یکی از اختلالات روانی است که در صورت بروز، می‌تواند دوران کودکی را با چالش‌های زیادی روبه‌رو کند. بنابراین درمان وسواس کودکان مهم و ضروری می باشد.

وسواس کودکان یعنی یک کودک برخی رفتارها و افکار تکراری دارد که نمی تواند آنها را متوقف کند. و این افکار و رفتار ها باعث ایجاد نگرانی و اضطراب در او می شود.

کودک فکر می کند با انجام تکراری این رفتار ها و افکار حالش خوب می شود و وسواسش کم می شود. اما اینگونه نیست. کودک با این کار آب به آسیاب دشمن می ریزد. 

ما در بخش مشاوره کودک و مشاوره تلفنی مرکز پیام مشاور یه شما آموزش می دهیم که چگونه با درمان های خانگی و حرفه ای وسواس، کودک خود را نجات دهید.

در این مقاله، قرار است که شما را با این اختلال در کودکان و راه‌های درمان آن بیشتر آشنا کنیم. پس با ما همراه باشید.

وسواس کودکان چگونه است؟

اختلال وسواس کودکان، بیشتر خود را به شکل افکار نگران‌کننده و تکرارشونده نشان می‌دهد.

معمولا بعد از ظهور این افکار مزاحم و نگران‌کننده، کودک برای رفع آنها دست به یک عمل می‌زند که به آن عمل، اجبار می‌گویند.

یعنی کودک شما فکر می کند اگر آن عمل اجباری را انجام ندهد، اتفاق بدی می افتد. بنابراین برای جلوگیری از آن اتفاق بد، خودش را مجبور می کند که آن عمل تکراری را انجام دهد.

چگونه بفهمم کودکم وسواس دارد؟ 

برای اینکه متوجه شوید که کودک شما وسواس دارد یانه. باید به نشانه های خاصی در رفتارهای کودکتان توجه کنید. برخی از این نشانه ها را برای شما آورده ایم:

تکرار رفتارها و فعالیت های خاص:

اگر کودک شما رفتارهایی مانند شستن دست ها، چک کردن درها و مرتب کردن اشیا به شکلی خاص را به صورت غیر ضروری و بدون دلیل تکرار کرد، می تواند نشانه وسواس باشد.

اضطراب در صورت عدم انجام رفتارهای تکراری:

اگر کودک نتواند رفتارهای تکراری خود مثل شستن دست ها و یا چیدن وسایل با نظمی خاص را انجان دهد، دچار اضطراب شدید می شود.

نگرانی بیش از حد و ترس های غیر منطقی:

کودک ترس خیلی شدید یا مبالغه آمیز از آسیب‌دیدن خودش یا اعضای خانواده‌اش دارد. ترس های غیرمنطقی دارد و می گوید مثلا اگر این کار را انجام ندهم اتفاق بدی می افتد.

نیاز به نظم و ترتیب خاص:

کودک به شدت نظم و ترتیب را رعایت می کند. و اگر وسایل و اشیاء دارای نظم خاص و مورد نظر او نباشند دچار اضطراب می شود.

گرفتن تضمین از اطرافیان:

کودک دائما از اطرافیان می‌خواهد که تضمین بدهند در آینده اتفاق بدی نمی‌افتد.

علت بروز اختلال وسواس در کودکان چیست؟

به طور کلی، اختلال وسواس هم تحت تاثیر ژنتیک و هم تحت تاثیر محیط فرد قرار دارد. برای مثال، کودکانی که والدینی با ژنتیک وسواسی دارند، بیشتر دچار این مشکل می شوند.

همچنین، وسواس ممکن است از والدینی که مدام در خانه از خود افکار و رفتار وسواسی نشان می‌دهند، آموخته شود.

درمان خانگی وسواس فکری و عملی کودکان:

درمان خانگی وسواس فکری و عملی در کودکان به عنوان یک مکمل در کنار درمان حرفه ای می تواند برای شما مفید باشد.

1- ایجاد یک محیط آرام و امن:

سعی کنید فضای خانه آرام و بدون تنش باشد. هرچقدر تنش و اضطراب در محیط خانه کمتر باشد افکار و رفتار وسواسی کمتر می شود.

2- صحبت کردن با کودک و درک احساسات او:

در مورد رفتارهای وسواسی با کودک خود صحبت کنید و ریشه افکار او را در بیاورید. مثلا به او بگویید اگر این کار را انجام ندهی چه اتفاقی می افتد؟ و بر اساس جوابی که میدهد به او توضیح دهید که این رفتار بیمارگونه و ساخته ذهن او است و در دنیای بیرون واقعیت ندارد.

3- مواجهه سازی تدریجی برای درمان وسواس در کودکان:

آرام آرام کودک خود را با ترس هایش مواجه کنید. مثلا کودک شما باید با نظم خاصی مدادهایش را بچیند. و اگر این کار را نکند دچار اضطراب می شود.

شما باید از او بخواهید که با روشی دیگر و کمی نامرتب مدادها را بچیند. در اینجا کودک شما دچار اضطراب می شود. اشکالی ندارد. بگذارید کودک شما چیدمان نامرتب را تحمل کند. و با تکنیک های آرام سازی او را آرام کنید.

4- آموزش تنفس عمیق و آرام سازی:

به کودک آموزش دهید زمانی که اضطراب می گیرد 4 ثانیه نفس بگیرد. 4 ثانیه نگه دارد. و 4 ثانیه نفس را خارج کند. این تکنیک باعث می شود کودک احساس آرامش بیشتری داشته باشد و اضطرابش کم شود.

5- خواب منظم و تغذیه مناسب برای درمان وسواس در کودکان:

خواب منظم و کافی باعث می شود اضطراب کودک شما کم شود. همچنین تغذیه مناسب و استفاده از سبزیجات در برنامه غذایی به آرامش روانی کودک شما کمک زیادی می کند.

درمان های حرفه ای وسواس کودکان 

قبل از اینکه کودک برای هر درمان خاصی حاضر شود، نیاز است که توسط یک روانپزشک به طور دقیق ارزیابی بالینی شود. دلیل این کار، این است که گاهی ممکن است کودکان بخاطر تغییرات ناگهانی و سختی که در زندگی‌شان اتفاق می‌افتد، دچار افکار و رفتار وسواسی بشوند. این حالت‌ها معمولا موقتی هستند و اختلال تلقی نمی‌شوند. در ادامه به شرح نکات مهم و انواع درمان‌های حرفه ای می‌پردازیم.

دارودرمانی، یکی از درمان‌های مهم اختلال وسواس

یکی از راه‌های موفق درمان، دارودرمانی است. در مواقعی که اختلال وسواس در خانواده ریشه‌ی موروثی دارد یا اینکه کودک اضطراب خیلی بالایی را تجربه می‌کند، دارودرمانی خط اول درمان محسوب می‌شود.

برای این کار معمولا از داروهایی مثل مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین استفاده می‌کنند. و در مواقعی از داروهای ضد اضطراب نیز استفاده می شود.

درمان شناختی رفتاری، یک روش کلیدی برای درمان وسواس کودکان

درمان‌های شناختی رفتاری، بهترین روش درمان محسوب می‌شوند. در این نوع درمان‌ها، درمانگران سعی می‌کنند به کودک یاد بدهند که از افکار نگران‌کننده‌اش نترسد.

برای مثال، به کودک می‌گویند که افکار نگران‌کننده مثل یک آدم قلدر رفتار می‌کند. اگر مدام به حرف آن آدم قلدر گوش کنی، او همیشه برای باج گرفتن از تو برمی‌گردد. در ادامه، درمانگران از تمرین‌های رفتاری برای کم‌ کردن رفتار وسواسی استفاده می‌کنند.

رفتاردرمانی برای درمان وسواس در کودکان

یکی دیگر از راه‌های درمان، استفاده از رفتاردرمانی است. در این روش، درمانگران تمرین‌هایی برای کم کردن رفتارهای وسواسی به کودک می‌دهند.

برای مثال، در تکنیک رفتاردرمانی غرقه‌سازی، درمانگران به صورت عمدی دست‌های کودک را کثیف می‌کنند و از او می‌خواهند که با همین دست‌ها به بازی بپردازد. با این تمرین‌ها به مرور رفتار وسواسی کودک متوقف می‌شود.

جمع‌بندی

اختلال وسواس، یکی از اختلالاتی است که می‌تواند به شدت سبب مختل شدن زندگی روزمره‌ی افراد بشود. زمانی که این اختلال در کودکان بروز پیدا کند، اوضاع خیلی سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌شود.

از این‌رو، بسیار مهم است که این مسئله به موقع شناسایی و درمان شود. در این مقاله به بررسی اختلال وسواس در کودکان و راه‌های درمان وسواس کودکان پرداختیم.