آموزش مهارت نه گفتن به کودکان با 10 تکنیک موثر + معرفی کتاب
آموزش مهارت “نه گفتن” به کودکان یکی از ابزارهای مهم برای تقویت اعتمادبهنفس و خودمراقبتی کودکان است. این مهارت به آنها کمک میکند تا مرزهای شخصی خود را بشناسند و از پذیرش درخواستهای نابجا جلوگیری کنند.
مهارت نه گفتن در ارتباطات اجتماعی و رابطه با دیگران بسیار کاربردی است. زیرا به کودکان یاد میدهد که چگونه با احترام و قاطعیت احساسات و نیازهای خود را بیان کنند.
کودکان باید بدانند که گاهی لازم است به خواستههای نادرست دیگران “نه” بگویند، در غیر این صورت ممکن است در معرض سوءاستفاده قرار بگیرند.
برای تقویت این مهارت و آگاهی بیشتر، میتوانید از مشاوره کودک و مشاوره تلفنی 24 ساعته کمک بگیرید تا با راهکارهای عملی و مؤثر آشنا شوید.
دلایل عدم توانایی کودکان در “نه گفتن”
کودکان به دلایل مختلفی ممکن است در مقابل درخواست های دیگران نه نگویند. مهمترین دلایل این ناتوانی را در ادامه بررسی میکنیم:
1. ترس از نارضایتی دیگران
برخی از کودکان نگرانند که با “نه گفتن” والدین، معلم یا دوستانشان را ناراحت کنند. تصور آنها این است که مخالفت باعث از دست دادن محبت یا تأیید دیگران میشود.
2. کمبود اعتمادبهنفس
کودکانی که خود را ارزشمند نمیدانند یا احساس میکنند نظر و خواستههایشان اهمیت ندارد، معمولاً جرأت مخالفت کردن ندارند و برای جلب پذیرش دیگران، همیشه تسلیم میشوند.
3. نداشتن الگوی مناسب
اگر والدین همیشه در برابر درخواستهای دیگران تسلیم شوند و قدرت رد کردن نداشته باشند، کودک نیز این رفتار را از آنها یاد می گیرد. بنابراین برای آموزش این مهارت به کودکان، باید از خودتان شروع کنید.
4. ترس از تنبیه و سرزنش
کودکانی که در گذشته به دلیل مخالفت کردن، سرزنش یا تنبیه شدهاند، یاد میگیرند که همیشه “بله” بگویند تا از پیامدهای ناخوشایند دور بمانند.
5. ضعف در مهارتهای کلامی
برخی کودکان نمیدانند چگونه مخالفت خود را به شکلی محترمانه، منطقی و قاطعانه بیان کنند، بنابراین از ترس اشتباه صحبت کردن یا ایجاد سوءتفاهم، از مخالفت خودداری میکنند.
6. فشار گروه همسالان
کودکان ممکن است از ترس طرد شدن یا برای حفظ دوستیهایشان، درخواستهای نادرست همسالان خود را بپذیرند. و نتوانند مخالفت ود را نشان دهند.
7. عدم آگاهی از مرزهای خود
بسیاری از کودکان نمیدانند که بدن، احساسات و خواستههایشان متعلق به خودشان است و این حق را دارند که در مقابل درخواستهای نامناسب دیگران مخالفت کنند.
8. ترس از تایید نشدن
برخی از کودکان به دلیل ترس از از دست دادن محبت، توجه یا تأیید دیگران، از مخالفت میترسند. زیرا نگران هستند که مخالفتشان باعث قطع ارتباطات مهمشان شود.
9. نداشتن مهارتهای اجتماعی
بسیاری از کودکان هنوز مهارتهایی مانند قاطعیت، احترام به خود و دیگران، و توانایی مذاکره را نیاموختهاند، بنابراین در موقعیتهای دشوار نمیتوانند بهدرستی مخالفت خود را ابراز کنند.
10. آموزشهای اشتباه از اطرافیان
در برخی موارد، والدین یا بزرگترها ممکن است به کودکان بیاموزند که مخالفت کردن نشانه بیاحترامی است و همیشه باید از دیگران اطاعت کنند. که این باور نادرست مانع از یادگیری مهارت، میشود.
11. پنهان کردن احساسات یا نیازها
برخی کودکان به دلیل ترس از قضاوت، شرم، یا نگرانی از ناراحت شدن دیگران، احساسات و نیازهای واقعی خود را سرکوب میکنند و به جای مخالفت، سکوت میکنند یا مطابق میل دیگران رفتار میکنند.
10 تکنیک مؤثر برای آموزش مهارت نه گفتن به کودکان
برای آموزش این مهارت به کودکان، از تکنیکهای مختلفی استفاده میشود. در ادامه، برخی از بهترین روشها را معرفی میکنم:
1. الگوسازی توسط والدین
کودکان از رفتارهای والدین الگو میگیرند، پس اگر والدین به شکل محترمانه و قاطعانه “نه” بگویند، کودک نیز یاد میگیرد که چگونه از این مهارت استفاده کند.
2. آموزش مهارت نه گفتن به کودکان با جملات جایگزین
به کودک بیاموزید که علاوه بر “نه”، میتواند از جملات دیگری مانند:
«متأسفم، ولی نمیتوانم»
«من این کار را دوست ندارم»
«الان نمیخواهم»
« نه، ممنون»
3. آموزش مهارت نه گفتن به کودکان با بازی
موقعیتهای مختلفی را با کودک بازی کنید، مثلاً درخواستهای غیرمنطقی از طرف دوست، غریبه یا بزرگسالان را مطرح کنید، و از او بخواهید که جواب “نه” بدهد. این بازی به او اعتمادبهنفس بیشتری میدهد.
4.آموزش مهارت نه گفتن با تقویت اعتمادبهنفس کودک
با تشویق و تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس کودک، او را به این باور برسانید که حق دارد مخالفت کند و نیازی به جلب رضایت و تایید همه ندارد.
5. تشویق به داشتن مرزهای شخصی
به کودک کمک کنید تا مرزهای شخصی خود را بشناسد و از آنها دفاع کند. وقتی کودک درک کند که مرزهایش مهم هستند، راحتتر میتواند در مواقع لازم “نه” بگوید.
6. آموزش نه گفتن با تقویت مهارتهای ارتباطی
کودک باید یاد بگیرد که چطور بهصورت مودبانه و واضح “نه” بگوید. آموزش بیان احساسات و افکار بهصورت صادقانه به کودک کمک میکند که در مواقع لازم “نه” بگوید.
7. آموزش مهارت نه گفتن به کودکان با داشتن حق انتخاب
به کودک نشان دهید که همیشه حق انتخاب دارد و میتواند تصمیم بگیرد. وقتی کودک احساس کند که در موقعیتهای مختلف حق انتخاب دارد، میتواند به راحتی از کلمه “نه” استفاده کند.
8. آموزش نه گفتن به کودکان با بیان احساسات
کودک باید بداند که احساساتش مهم هستند. اگر از چیزی ناراحت است یا نمیخواهد کاری را انجام دهد، باید احساس خود را بیان کند و حق دارد که “نه” بگوید.
9. آموزش مهارت نه گفتن با توضیح پیامدهای مثبت آن
شما باید به کودک کمک کنید تا بفهمد که مالفت کردن، همیشه به معنای بد بودن نیست. او باید بداند که گاهی مخالفت میتواند از او در برابر آسیبها محافظت کند. و به نتیجه بهتری برساند
10. آموزش نه گفتن به کودکان با تمرینات روزمره
در موقعیتهای ساده مانند انتخاب لباس یا غذا، به کودک فرصت دهید که خودش تصمیم بگیرد و مخالفت کند. این کار باعث میشود که در موقعیتهای جدیتر، راحتتر “نه” بگوید.
آموزش مهارت نه گفتن به کودکان پیش دبستانی
بهترین روش برای کودکان پیش دبستانی، این است که ابتدا کودک را با موقعیتهای ساده و روزمره آشنا کنیم و به او نشان دهیم که همیشه حق دارد در برابر درخواستهای نادرست یا ناملایم “نه” بگوید.
شما میتوانید از بازیهای نقشآفرینی استفاده کنید تا کودک در یک فضای امن و سرگرمکننده یاد بگیرد چگونه بهطور قاطع و بدون احساس گناه مخالفت خود را بیان کند.
همچنین، باید به کودک یاد بدهیم که این مخالفت نشانهی بیاحترامی نیست و احترام به خود و دیگران همیشه اهمیت دارد.
آموزش مهارت نه گفتن به کودکان ابتدایی
شما میتوانید از موقعیتهای مدرسه و تعامل با همکلاسیها برای آموزش این مهارت به کودکان ابتدایی کمک بگیرید.
مثلاً زمانی که دوستی از آنها میخواهد تکالیفش را برایش انجام دهند یا در بازی که دوست ندارند شرکت کنند، به کودکان یاد بدهید که با جملات ساده و محترمانه مثل “نه، من دوست ندارم این کار را انجام دهم” یا “ترجیح میدهم بازی دیگری کنیم” مخالفت خود را بیان کنند.
همچنین، با تمرین نقشآفرینی در کلاس میتواند به آنها کمک کند تا در موقعیتهای واقعی راحتتر نه بگویند. تقویت اعتماد به نفس از طریق تشویق رفتارهای قاطعانه و حمایت معلمان و والدین نیز باعث میشود کودک در محیط مدرسه احساس امنیت بیشتری کند و بتواند از مرزهای خود محافظت کند.
فواید آموزش مهارت نه گفتن به کودکان
آموزش این مهارت برای کودکان فواید زیادی دارد که به رشد شخصیتی و اجتماعی آنها کمک میکند. از جمله این فواید میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. تقویت اعتماد به نفس: کودکانی که توانایی “نه گفتن” را یاد میگیرند، بیشتر به خود اعتماد دارند و میتوانند در مواجهه با موقعیتهای مختلف قاطعانه تصمیم بگیرند.
2. حفظ مرزهای شخصی: مهارت “نه گفتن” به کودکان این امکان را میدهد که مرزهای شخصی خود را رعایت کنند و اجازه ندهند که در موقعیتهای ناخوشایند قرار بگیرند.
3. پیشگیری از سوءاستفاده: کودکان یاد میگیرند که در برابر خواستههای نادرست یا آسیبزننده “نه” بگویند، که این امر به پیشگیری از سوءاستفادههای احتمالی کمک میکند.
4. ارتقای مهارتهای اجتماعی: کودکانی که این مهارت را میدانند، در تعاملات اجتماعی قادر به ابراز عقاید خود هستند. و میتوانند روابط سالمتری برقرار کنند.
5. تقویت استقلال: وقتی کودک به راحتی میتواند تصمیم بگیرد و مخالفت کند، احساس استقلال و خودمختاری بیشتری میکند.
معرفی کتاب برای آموزش مهارت نه گفتن به کودکان
این کتابها با استفاده از داستانها و تصاویر جذاب، به کودکان کمک میکنند تا به راحتی نه بگویند:
«بگو نه! مجموعه مهارتهای اجتماعی»
نویسنده: جان برشتاین
مترجم: جواد کریمی
توضیحات: این کتاب به کودکان میآموزد که چگونه در موقعیتهای مختلف با اعتمادبهنفس و احترام “نه” بگویند و مرزهای شخصی خود را تعیین کنند.
«مهارت نه گفتن ویژه کودکان پیشدبستانی»
نویسنده: سعید بینیاز
توضیحات: این کتاب برای کودکان پیشدبستانی طراحی شد است. و با کمک داستانها و تصاویر جذاب، این مهارت را به کودکان آموزش میدهد.
«بلند بگو نه»
نویسنده: گیزلا براون
توضیحات: این کتاب با ارائه داستانها و تمرینهای کاربردی، به کودکان کمک میکند تا بتوانند نه بگویند. و در موقعیتهای مختلف از آن استفاده کنند.
« من می توانم با صدای بلند بگویم نه »
. نویسنده: سوزا آپن راد
. توضیحات: به کودکان یاد میدهد چگونه در موقعیتهای مختلف، با اعتمادبهنفس و قاطعیت نه بگویند. این کتاب با مثالهای ساده و قابلفهم، به آنها کمک میکند تا از مرزهای شخصی خود محافظت کنند و بدون احساس گناه یا ترس، مخالفتشان را بیان کنند.
« خرگوشک گاهی بگو نه »
نویسنده: هاوارد بینگو و رورند آنا
توضیحات: به بچهها نشان میدهد که گاهی اوقات باید با صدای بلند مخالفت کنند تا از احساسات و نیازهای خود محافظت کنند. این کتاب به تقویت مهارتهای اجتماعی و عاطفی کودکان کمک میکند.
« نه یعنی نه»
نویسنده: جینین ساندرز
توضیحات: این کتاب بهطور ساده و با تصاویری جذاب، به کودکان میآموزد که چگونه بهطور قاطعانه و محترمانه مخالفت خود را بیان کنند و از خودشان دفاع کنند.
سخن آخر
یادگیری این مهارت به کودکان نه تنها به تقویت اعتمادبهنفس آنها کمک میکند، بلکه به آنها این قدرت را میدهد که در مواجهه با خواستههای نادرست و نابحای دیگران به آنها “نه” بگویند.
این مهارت به کودکانی که قادر به ابراز خواستهها و احساسات خود با احترام و قاطعیت هستند، اعتماد میدهد تا روابط سالمتری برقرار کنند و از سوءاستفاده و استثمار جلوگیری کنند.
ممنون از مقاله خوبتون. عالی بود . مخصوصا معرفی کتاب❤
سلام ممنون از نظر لطف شما دوست عزیز